Voor de groeiende Nederlands-Belgische haven North Sea Port is een optimale bereikbaarheid van levensbelang, niet enkel via de zee en binnenwateren, over de weg of per pijpleiding maar ook via het spoor. North Sea Port ligt immers op drie Europese vervoerscorridors waar spoorvervoer een belangrijk deel van uitmaakt.
Door de realisatie van drie spoorprojecten in de Kanaalzone Terneuzen-Gent kan North Sea Port zich als grensoverschrijdende multimodale haven verder op Europees niveau ontwikkelen. Dit project ‘Rail Gent Terneuzen’ omvat een nieuwe verbinding op de oostoever van de Kanaalzone tussen het Nederlandse Axel (en het bedrijventerrein de Axelse Vlakte) en het Belgische Zelzate, een nieuwe zuid-oostboog in het spoor ten oosten van de Sluiskilbrug, en de uitbreiding van en de ontsluiting naar het noorden richting Nederland van de spoorbundel aan het Kluizendok in Gent (‘Zandeken’).
Alle partners op de trein: een uniek moment
De partners van het project ‘Rail Gent Terneuzen’ reden met de trein door het havengebied – een uniek moment - om zo kennis te maken met de huidige spoorinfrastructuur en de toekomstige ontwikkelingen. De trein reed van aan het Kluizendok op de linkeroever van de Kanaalzone via Sas van Gent naar het bedrijventerrein de Axelse Vlakte op de rechteroever en vervolgens richting het sluizencomplex in Terneuzen.
Aan boord van de trein van Lineas waren de bestuurders en de leden van het Toezichthoudend Orgaan van het havenbedrijf, de burgemeesters en schepenen/wethouders van Gent, Evergem, Zelzate, Borsele, Vlissingen en Terneuzen, vertegenwoordigers van de spoorbeheerders ProRail (Nederland) en Infrabel (België), Lineas, en van de Projectgroep Rail Gent Terneuzen.
Daan Schalck, CEO North Sea Port: “Een treinrit door het havengebied met alle partners van het project Rail Gent Terneuzen maakt duidelijk hoeveel belang er wordt gehecht aan een betere grensoverschrijdende spoorontsluiting van het havengebied en hoe nodig dit is om als haven in duurzaam transport richting heel Europa voor de bedrijven te voorzien.”
Dimitri Kruik, Regiodirecteur ProRail: “Met dit mooie internationale project, met het in het oog springende grensoverschrijdende nieuwe spoor tussen Axel en Zelzate geven we het spoorgoederenvervoer een enorme boost in North Sea Port. Het gaat onze economieën van België en Nederland verder versterken. Wij vinden het als ProRail geweldig om hier een bijdrage aan te mogen leveren.”
Benoît Gilson, CEO Infrabel: “De spoorontsluiting tussen Gent en Terneuzen is belangrijk voor North Sea Port. En het is ook goed voor de economie en het milieu. Als infrastructuurbeheerder is het, onder meer, onze taak om de ambities van onze havens zoals het Gentse deel van North Sea Port en andere Belgische economische actoren te ondersteunen. Daarom zit dit project ook in het voorstel van ons investeringsplan. Iets wat we graag willen afvinken. Groen licht van onze aandeelhouder betekent dat we hier kunnen starten. Daar kijk ik naar uit.”
Drie infrastructuurprojecten op beide oevers van de Kanaalzone in het havengebied
Het spoorproject Rail Gent Terneuzen omvat drie infrastructuurprojecten, twee op de oostelijke oever en een op de westelijke oever van het Kanaal Terneuzen-Gent:
Een nieuwe spoorlijn op de oostoever tussen het Nederlandse Axel en het Belgische Zelzate doet een goederenspoornet ontstaan met meer capaciteit op langere termijn. Hierdoor zal er ook minder spoorverkeer zijn via de Sluiskilbrug, Terneuzen en Wondelgem (Gent) waardoor deze huidige knelpunten ontlast worden. Deze nieuwe verbinding op de oostelijke oever zal bovendien samen met de reeds bestaande lijn L55 Gent-Terneuzen op de westelijke oever één ringspoor in de Kanaalzone vormen.
Een nieuwe zuid-oostboog in het spoor ten oosten van de Sluiskilbrug zorgt ervoor dat treinen van en naar de Nederlandse Axelse Vlakte (tussen Terneuzen en Zelzate) rechtstreeks en sneller het Europese spoorwegnet op kunnen.
De spoorbundel aan het Kluizendok (‘Zandeken’) wordt ontsloten naar het noorden en met extra opstelsporen verder uitgebreid. Hierdoor vergroot de spoorcapaciteit op de westelijke oever van het Kanaal en verbetert de logistiek in het havengebied.
Nederland, België en Vlaanderen werken samen
De regeringen van Nederland, België en Vlaanderen zetten reeds samen met regionale partners en de infrastructuurbeheerders ProRail en Infrabel de schouders onder een betere spoorontsluiting op beide oevers van de Kanaalzone.
Op 24 februari 2021 werd een intentieverklaring ondertekend die 4 miljoen euro voorziet (50/50) voor de verdere planuitwerking tot 2024, en in afspraken voor de verdere invulling van het proces en criteria om keuzes te maken. De intentieverklaring werd ondertekend door de toenmalige Nederlandse staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat Stientje van Veldhoven, de Belgische minister van Mobiliteit Georges Gilkinet, en de Vlaamse minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters. Aan Nederlandse zijde tekenden ook de Provincie Zeeland, de gemeente Terneuzen en ProRail mee. Aan Belgische en Vlaamse zijde de Provincie Oost-Vlaanderen en de Stad Gent. Als Nederlands-Vlaamse haven ondertekende ook North Sea Port de intentieverklaring.
Sinds juni 2020 werken het Nederlandse Rijk, de provincie Zeeland, de gemeente Vlissingen en verschillende andere partijen in Zeeland gezamenlijk aan de uitvoering van het pakket 'Wind in de zeilen'. Het pakket dient als compensatie voor het niet doorgaan van de verhuizing van de marinierskazerne naar Vlissingen. Dit bevat diverse maatregelen om stevig te investeren in Zeeland, op zowel economisch als sociaal gebied. Het Project Rail Ghent-Terneuzen is (gedeeltelijk) een onderdeel van dit pakket.
Ook in Vlaanderen zijn de eerste investeringen gepland. Bij de ombouw van de ringweg R4 West Oost - voor een vlotter en veiliger wegverkeer rond het Kanaal Gent-Terneuzen - worden er voor de nieuwe spoorverbinding Axel-Zelzate 3 spoorkokers voorzien.
En recent, in april 2022, kondigde de Nederlandse Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat Vivianne Heijnen aan dat het Nederlandse Groeifonds 105 miljoen euro bijdraagt voor Rail Gent Terneuzen.
Eén grensoverschrijdende regio met betere en duurzame ontsluiting
Het gebied rond Gent en Terneuzen ontwikkelt zich meer en meer tot één samenhangende grensoverschrijdende regio. Een verdere ontwikkeling van de spoorontsluiting in dit deel van het havengebied van North Sea Port is daarbij essentieel. Die zorgt immers voor een betere bereikbaarheid van de bedrijven. Het bevordert de ontwikkeling van het multimodaal vervoer in de haven waardoor het spoor beter kan samengaan met vervoer van goederen via binnenvaart, zeevaart, weg en pijpleiding. Extra spoorontsluitingen passen ook in het klimaatbeleid van Europa, Nederland, België en Vlaanderen door in te zetten op duurzaam transport en leefbaarheid rond en in het havengebied. Dit kan in de toekomst ook reizigersvervoer per trein mogelijk maken.
